Proponowana poniżej lekcja polega na samodzielnym stworzeniu przez uczniów definicji bajki oraz (podlegającej ocenie koleżeńskiej) analizie jednego z utworów Ignacego Krasickiego, którego teksty niezmiennie figurują na liście lektur obowiązkowych (obecnie dla klas IV–VI), a następnie na samodzielnym zredagowaniu bajki zwierzęcej.

Scenariusz lekcji

Wymagania podstawy programowej (cytaty):

Klasy IV–VI.

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

3) rozpoznaje czytany utwór jako (…) bajkę (…) i wskazuje jego cechy gatunkowe (...),

5) omawia funkcje elementów konstrukcyjnych utworu, w tym tytułu, podtytułu, motta, puenty, punktu kulminacyjnego (...),

12) określa tematykę oraz problematykę utworu (…),

15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach.

Kryteria sukcesu:

• znam cechy gatunkowe bajki,
• interpretuję jedną z bajek Ignacego Krasickiego,
• piszę własną bajkę zwierzęcą.

Wykorzystane narzędzia TIK:

• komputer z projektorem (wyświetlanie tematu, celów, kryteriów sukcesu, tabeli z zadaniem),
• dowolny program do tworzenia mapy myśli, np. https://bubbl.us/ (tworzenie definicji bajki),
• komputery, tablety lub telefony (wykonanie zadania sprawdzającego wiedzę dotyczącą bajek).

Przebieg lekcji

1. Czynności organizacyjne. Sprawdzenie obecności, przepisanie przez uczniów tematu, celów lekcji i kryteriów sukcesu do zeszytu, upewnienie się, czy cele i kryteria są zrozumiałe.

2. Rozmowa o bajkach. Pytamy uczniów o skojarzenia dotyczące bajki (jest to baśń, kreskówka, książka dla dzieci, coś zmyślonego, coś przyjemnego). Informujemy, że bajka jest specyficznym gatunkiem literackim, który zaraz dokładniej poznamy.

3. Wręczenie uczniom wydruku dwóch bajek Ignacego Krasickiego – „Wilk i baran” oraz „Jagnię i wilcy”.

Wilk i baran[1]

Pragnieniem przymuszeni, raz do jednej strugi

Pierwszy wilk pić był przyszedł, a baranek drugi;

Stanął po nim. Wilk: «Po co ty mi mącisz wodę?»

Baranek: «Do mnie płynie». Wilk: «Ja ci dowiodę,

Żeś przed sześciu miesięcy...» «Mam tylko pół czwarta».

«Może, lecz twoja matka na wilki zażarta». I zjadł go.

Kiedy przemoc do niecnoty zajdzie,

Grzech się uświątobliwi i przyczyna znajdzie.

Jagnię i wilcy[2]

 

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.

Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię;

Już go mieli rozerwać; rzekło: «Jakim prawem?»

«Smacznyś, słaby i w lesie!» – Zjedli niezabawem.

4. Odczytanie tekstu i próba zbudowania definicji bajki. Uczniowie samodzielnie czytają teksty, a następnie przy pomocy nauczyciela wskazują jego cechy gatunkowe. Propozycje, które padają ze strony uczniów, można zapisać na tablicy lub posłużyć się na przykład jedną z wielu dostępnych w Internecie elektronicznych map myśli (np. https://bubbl.us). Można też zaktywizować uczniów, pozwalając im podchodzić do komputera i dodawać kolejne elementy do mapy myśli...

Marzena Tyl

Doktor z zakresu literatury staropolskiej, nauczycielka i bibliotekarz.