Porządkowanie garażu, czyli jak dziś myśleć o literaturze

Metody i formy pracy:

• dyskusja,
• praca w grupie,
• praca z tekstem,
• praca indywidualna.

Wykorzystane materiały dydaktyczne:

• reprodukcja dzieł Marcela Duchampa Fontanna oraz L.H.O.O.Q.,
• fragment wiersza Apollinaire’a Poniedziałek, ulica Krystyny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna lekcji:

• Nauczyciel powinien przypomnieć wnioski, do jakich doszedł wraz z uczniami na poprzedniej lekcji. Wnioski te pozostają na razie w zawieszeniu. Mają pozostać w świadomości uczniów, ale lekcję należy zacząć od zaproponowania uczniom, by wyobrazili sobie następującą sytuację:

Odwiedzasz swojego znajomego. Okazuje się, że tego akurat dnia został przez rodziców zatrudniony do posprzątania garażu. Wywiązuje się pomiędzy Wami taki oto dialog:

– Co masz dokładnie posprzątać?

– Mam wyrzucić wszystkie graty.

– A jak zdefiniowałeś słowo „graty”?

Taka sytuacja ma skłonić uczniów do odpowiedzi na ostatnie pytanie. Mają oni zdefiniować słowo „graty”, stworzyć taką jego definicję, by można ją było uznać za wiążącą. To początkowo proste pytanie może okazać się nieoczekiwanie trudne, gdyż pomimo tego że słowo to jest powszechnie zrozumiałe, nie można zgodzić się na żadną uniwersalną (niesłownikową) definicję „gratowatości.”

Najłatwiej będzie uznać, że gratem jest to, co za grat w danym momencie arbitralnie uznamy i ktoś, kto obok nas stoi, już tego samego przedmiotu gratem by nie nazwał.

• Następnie nauczyciel pyta, czy można tak samo postąpić z literaturą? Czy podobna definicja może funkcjonować, kiedy zastąpimy wyraz „graty” wyrazem „literatura”?

Definicja wtedy będzie brzmieć tak: „Literaturą jest to, co w danym momencie uznamy za literaturę. Istnieje możliwość, że ktoś, czytając ten sam tekst, nie uzna jego literackości.”

Środkowe ogniwo lekcji:

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje grupom fragment tekstu wiersza Apollinaire’a pt. <...

Tomasz Fijałkowski

Polonista, nauczyciel, praktyk, autor powieści, poeta.