Ocenianie jest nieodłącznym elementem życia uczniów i nauczycieli. Oceny szkolne wyrażane są nie tylko za pomocą stopni, które uczeń otrzymuje za daną pracę czy aktywność, lecz także poprzez indywidualną ocenę nauczyciela, która wyrażać się może w formie słów, gestów czy nawet mimiki. Każda ocena informuje ucznia o postępach, jakie poczynił w opanowaniu danych wiadomości i umiejętności, oraz wskazuje jednocześnie, czy należy jeszcze nad czymś popracować. Najważniejsze jednak, by wspierała jego rozwój.
Oprócz oczywistej funkcji oceny spełniają jeszcze inne role, które zdefiniować można za pomocą triady: dydaktyczna, wychowawcza, społeczno-emocjonalna. Tak więc oprócz mierzenia postępów ucznia, ocena również kształtuje jego postawy oraz uczy współżycia w zróżnicowanym społeczeństwie. Niezmiernie ważne jest, by uczniowie i ich rodzice mieli świadomość wartości oceny, czyli jaki poziom wiedzy i umiejętności odpowiada określonej nocie. Temu służy zapoznanie ich z kryteriami oceniania z poszczególnych przedmiotów, co pozwala uniknąć sytuacji konfliktowych i niejasnych.
Po co ocena?
Ocenianie jest procesem niezwykle wymagającym dla nauczyciela, jego skutki rzutują bowiem na kształtowanie się postaw szkolnych ucznia. Można więc powiedzieć, że ocenianie to bezpośrednie wpływanie na rozwój i przyszłość młodego pokolenia. Należy podkreślić, że ocenianie służy przede wszystkim uczniom w wielu aspektach funkcjonowania. Po pierwsze, pozwala uczniowi na poznanie własnych możliwości – mocnych i słabych stron w zakresie danego przedmiotu. Wskazuje indywidualne rezultaty procesu uczenia się za pomocą sześciostopniowej skali, czyli w najprostszy sposób określa poziom wiedzy ucznia. Pamiętać jednak należy o konieczności użycia komentarza słownego do każdej oceny, pozwoli on bowiem zrozumieć uczniowi, dlaczego właśnie tak został oceniony, oraz wskaże ewentualne sposoby poprawy oceny w przyszłości. Ponadto ocenianie wpływa na rozwój psychospołeczny dziecka, daje możliwość określenia pozycji ucznia w zespole klasowym, dzięki czemu stymuluje dążenie do samodoskonalenia. Dziecko uczy się wnikliwie obserwować koleżanki i kolegów głównie poprzez monitorowanie postępów innych uczniów na tle wysiłku włożonego przez nich w naukę. Wiąże się to również z procesem motywacji, która odgrywa kluczową rolę w przebiegu kształcenia. Ocenianie jest świetnym narzędziem służącym do wzbudzenia u dzieci chęci dążenia do bycia lepszym, przy właściwym wykorzystaniu swojego potencjału. Ponadto ocenianie służy wzbudzaniu zainteresowań i pasji poprzez dążenie dziecka do poszerzania wiedzy w danym temacie czy dziedzinie. Ocena szkolna to pewnego rodzaju pomiar dający nam informacje o efektach nauczania; może ona być motywacją do dalszych działań i pracy nad sobą albo też przyczyną smutku, zwątpienia, braku wiary we własne możliwości i odniesienie sukcesu.
Nie ulega wątpliwości, że uczniowie uzyskujący wysokie noty postrzegają ocenianie jako pozytywną formę, słabsi uczniowie natomiast często uważają, że ocena, jaką otrzymali, jest niesprawiedliwa i niezgodna z ich poziomem wiedzy. W konsekwencji czują się oszukani, niedoceniani, niepotrzebni.
Niezmiernie ważnym aspektem oceniania jest właściwa postawa nauczyciela, który musi znać możliwości oraz ograniczenia swoich uczniów, co wpływa znacząco na umiejętność ocenienia wkładu pracy dziecka w proces nauki. Ocena absolutnie nie może być narzędziem do karania czy nagradzania uczniów bądź, co gorsza, dyskryminacji. Sytuacja taka z pewnością wpływa destrukcyjnie na postawę ucznia. Bardzo ważnym aspektem oceniania jest otrzymywanie przez ucznia i jego rodziców informacji zwrotnej dotyczącej procesu uczenia się oraz wywołanie pozytywnych zmian w tym procesie za pomocą korygowania metod, form czy treści przyswajanych przez dziecko. Równie istotne jest wprowadzenie pewnych działań, które spowodują, że uczniowie będą zaangażowani w proces oceniania, co doprowadzi do postrzegania oceny w sposób pozytywny, jako źródła motywacji, podstawy do autorefleksji i samooceny.
Zasady wartościowego oceniania
Proces oceniania składa się z następujących czynności:
Niezmiernie ważną kwestią jest to, by ocenianie miało wymiar pozytywny dla każdego ucznia i służyło uczeniu się. Wychodząc naprzeciw tej sytuacji, Urząd ds. Kwalifikacji i Programów Nauczania (QCDA) sformułował dziesięć zasad oceniania służącego uczeniu się[1]:
Aby przeczytać dalszą część artykułu, Zaloguj się