Strona główna Materiały do pracy Scenariusze lekcji Komunikacja bez tajemnic!

Komunikacja bez tajemnic!

Kamila Olga Rejszel-Stepień
Autor: Kamila Olga Rejszel-Stepień

Komunikacja jest tematem, który zawsze pozostanie aktualny i niezwykle ważny, szczególnie w szkole. Zastanów się, jak wiele już wiesz na ten temat? Może uczestniczyłeś w specjalistycznych kursach czy webinariach online z tego zakresu? A może pomimo swojej praktyki i bogatego doświadczenia w nauczaniu masz wrażenie, że w tej dziedzinie powinieneś się jeszcze wiele dowiedzieć?

Komunikacja bez tajemnic!

KOMUNIKACJA – CZYLI POJĘCIE, KTÓRE WSZYSCY ZNAJĄ!

Niemal wszyscy, i to w bardzo krótkim czasie, niekiedy wręcz intuicyjnie, będą w stanie zdefiniować pojęcie komunikacji. Jest ono tak rozpowszechnione i często używane w języku potocznym, że niemożliwe jest przedstawienie tylko jednej definicji tego zjawiska. Badacze różnych dziedzin starali się wyjść naprzeciw temu problemowi i dookreślić pojęcie komunikacji. Podjęte próby nie zakończyły się jednak sukcesem ze względu na fakt, że różne dziedziny nauki, różne podejścia oraz teorie skupiają się na odrębnych założeniach tego zagadnienia. W konsekwencji, wstępne rozważania determinują i określają, w jaki sposób postrzegana jest później komunikacja. Jeden z polskich badaczy, Emanuel Kulczycki1, przytacza nawet historię badań nad komunikacją dwóch zagranicznych badaczy Francisa A. Cartiera i Kennetha A. Harwooda. Dostrzegli oni pewną analogię pomiędzy podejmowanymi rozważaniami nad komunikacją a definiowaniem jej samej. Jeśli badacze podejmują określone wstępne założenia, wyznaczają główny problem badawczy, to także cały proces komunikacji jest postrzegany właśnie z tej perspektywy. Opierając się na powyższych wnioskach, możemy wyróżnić kilka odrębnych możliwości interpretowania pojęcia komunikacji, czyli:

  • ujęcie deskryptywne – z tej perspektywy interpretowanie pojęcia komunikacji będzie ukierunkowane przede wszystkim na sam proces komunikowania, wyeksponowane zostaną jego podstawowe składniki, czyli np. nadawca czy odbiorca, a także cała uwaga będzie skupiona przede wszystkim na poszukiwaniu innych istotnych elementów składowych,
  • ujęcie normatywne – z tej perspektywy komunikacja będzie stanowić pewien wzór, normę, której powinno się przestrzegać, aby była ona efektywna,
  • ujęcie intuicyjne – skłania do rozpatrywania procesu komunikacji z perspektywy intuicji, przypuszczeń czy też przewidywań,
  • ujęcie funkcjonalne – postrzega komunikację poprzez cel: do kogo lub też do czego używana jest komunikacja. W ten sposób interpretacja pojęcia ukierunkowana jest na funkcję, jaką ma pełnić i tym samym dotyczy rzeczy czy też narzędzi komunikacji.

Refleksja nad postrzeganiem, a także interpretowaniem procesu komunikacji jest niezwykle ciekawa i faktycznie można odnieść wrażenie, że chociaż, jak się zdawało, wszyscy wiemy, czym jest komunikacja, to kryje ona w sobie znacznie więcej „tajemnic” do odkrycia. 

KULTURA, TY I KOMUNIKACJA

Kultura zarówno w wąskim, jak i szerokim znaczeniu wpływa na proces komunikacji i odwrotnie. Natomiast szkoła jako element świata społecznego podlega licznym przeobrażeniom, które mogą mieć wpływ na jakość komunikacji i to zarówno pomiędzy nauczycielami a uczniami, jak i nauczycielami a rodzicami. Bardzo obrazowo przedstawiła to Alicja Kargulowa, która przyrównała współczesną szkołę do zwierciadła, w którym, jak w dużym lustrze, odbijają się różne (zarówno pozytywne, jak i negatywne) zjawiska współczesnego życia społecznego. Z tego też powodu zanim przejdziemy dalej i poznamy skuteczne metody budowania efektywnej komunikacji, musimy zdać sobie sprawę z wyżej przedstawionych faktów. Po pierwsze komunikacja nie dla każdego będzie oznaczać to samo, a po drugie środowisko społeczne, w jakim odbywa się komunikacja (zarówno przestrzeń społeczna, np. budynek szkoły, jak i lokalizacja czy panujące normy społeczne itd.), będzie miało duży wpływ na końcowy efekt naszej komunikacji. Warto o tym pamiętać i odpowiednio się przygotować.

„POZNAJ” SIEBIE I… MIEJSCE, GDZIE UCZYSZ!

Jak mawiał Hans Zeider: „Początkiem każdej nauki jest osobiste doświadczenie” i trudno odmówić racji tym słowom. Zastanów się, jak oceniasz swoją dotychczasową komunikację z rodzicami oraz uczniami. Czy były w twoim doświadczeniu takie sytuacje, które można uznać za trudne? Czy są określone tematy, które pragnąłbyś pogłębić, np. asertywność w komunikacji albo swobodne rozpoczynanie konwersacji na wymagające tematy, bez tremy i zbędnego stresu? Chwila refleksji nad tego typu pytaniami ukierunkowuje naszą uwagę i sprawia, że możemy docenić swoje wysiłki i dookreślić to, co chcielibyśmy poprawić lub czego się jeszcze nauczyć.
 

Tabela 1. Ocena obecnych umiejętności komunikacyjnych

Zastanów się uważnie i wypisz 3 wydarzenia/sytuacje, które za sprawą m.in. Twoich umiejętności komunikacyjnych miały pozytywne zakończenie

Zastanów się i...

Aby przeczytać dalszą część artykułu,