Tytuł tego artykułu jest dość prowokujący. Nie znaczy to, że uczniowie robią, co chcą. Nie znaczy, że uczniowie sami decydują o tym, jakie książki czytają. Wybór dajemy my – nauczyciele.
Proponuję przygotować listę pozycji, które są najchętniej czytanymi książkami przez dzieci i młodzież. Nie myślę o liście lektur. Moim zdaniem warto co jakiś czas zaproponować uczniom wspólną pracę przy utworach, które sami wybiorą. To może być kilka lekcji w semestrze. Ważne, aby ten czas był dobrze wykorzystany zarówno przez nas, jak i przez naszych uczniów.
Nauczycielu, zaprezentuję teraz trzy ćwiczenia, które sprawią, że twoje lekcje z książką będą efektywne i efektowne! Według mnie obowiązkową metodą są kapelusze myślowe Edwarda de Bono. Przyjrzyjmy się owym kapeluszom! Chciałabym od razu zaznaczyć, że kolejność „zakładania kapeluszy” może być dowolna, jednak zaleca się, aby kolejność była następująca: niebieski, biały, czerwony, czarny, żółty, zielony.
Jest jedna uwaga: jeśli dyskusja wywołuje duże emocje, wtedy dobrze jest zacząć od kapelusza czerwonego.
Pierwszy kapelusz – niebieski. Idealnie, kiedy ten kapelusz przypisany jest osobie prowadzącej spotkanie, najczęściej nauczycielowi. Niebieski kolor – to myślenie o myśleniu, szerokie spojrzenie na sprawę, kontrolowanie i porządkowanie, tak aby proces przebiegał efektywnie. Drugi – to biały kapelusz. Jest to przede wszystkim myślenie w oparciu o sprawdzone informacje, fakty i liczby. Pozbywamy się interpretacji. Trzeci kapelusz ma kolor czerwony. Tutaj dajemy pole do działania emocjom. To myślenie oparte na przeczuciach, intuicji i odczuciach, które wzbudza dane zagadnienie. Czwarty – czarny kapelusz symbolizuje myślenie krytyczne oparte na faktach, ale nie emocjonalne. Dzięki niemu odbywa się analiza zagrożeń, a tę rolę często pełni tzw. "adwokat diabła". Tutaj należy podać logiczne i uzasadnione informacje. Piąty – to kapelusz żółty, który symbolizuje myślenie optymistyczne. Dzięki niemu widzimy szanse i korzyści oraz argumenty „za”. Spekulujemy i myślimy o tym, co warto zrobić w przyszłości. Z góry przyjmujemy aspekt pozytywny dla sprawy. Ostatni – to zielony kapelusz. To on, dzięki innowacyjności i myśleniu kreatywnemu, umożliwia poszukiwanie nowych rozwiązań. Osoba z zielonym kapeluszem na głowie świadomie szuka zmian i nowego podejścia w temacie, szukając najlepszej alternatywy.
Jak wykorzystać sześć kapeluszy Edwarda de Bono na lekcjach języka polskiego? Proponuję osadzenie tej metody w odbiorze, analizie i przeżywaniu literatury. Nie tylko podczas tradycyjnych lekcji, ale także w metodzie projektowej czy podczas spotkań szkolnych kół literackich. Z metody można korzystać na początku roku szkolnego, semestru lub w momencie omawiania lektury. Dobrze jest wcześniej zapowiedzieć formę pracy i zapoznać uczniów z tą metodą przed samymi zajęciami, by mogli się przygotować, zebrać dane czy po prostu mieć chwilę na refleksję. W sytuacji natychmiastowej również stosuje się tę metodę. Można mniej więcej podzielić czas lekcji "na dany kapelusz", jednak nie ograniczałabym mocno czasu. Nie każda dyskusja pod danym kapeluszem musi być tak samo długa. Można także jedną lekcję poświęcić na jeden kapelusz – jeden punkt widzenia. Wszystko zależy od tematu, celu lekcji, potrzeb oraz materiału, na którym pracujemy. Najpopularniejszym sposobem na metodę sześciu kapeluszy Edwarda de Bono jest dyskusja, która polega na sześciu fazach. Podział ten dotyczy zakładania innego kapelusza, czyli przyjmowania konkretnego punktu widzenia. Należy pamiętać o tym, aby każdy z uczestników miał prawo głosu, a wypowiedzi były zapisywane przez sekretarzy. Ważne są wypowiedzi wszystkich uczestników, ponieważ dzięki temu rozszerzają się horyzonty i można głębiej spojrzeć na temat. Zmiana kapelusza następuje po wspólnej decyzji uczestników, kiedy możliwości myślenia jednego kapelusza się skończą.
Jak zatem powiązać metodę sześciu kapeluszy myślowych Edwarda de Bono z książką wybraną przez ucznia? Przykładowe pytania: Biały: tytuł, autor, bohaterowie. Czerwony: jakie uczucia książka obudziła w tobie? Żółty: Pomyśl o mocnych stronach utworu (może fabuły, stylu, sposobu przedstawienia bohaterów). Czarny: Pomyśl o słabych stronach utworu (może fabuły, stylu, sposobu przedstawienia bohaterów). Zielony: Na ile ta historia była inna? Czy autor miał inne/nowe pomysły na przedstawienie postaci/historii? Jak inaczej można zakończyć historię? Niebieski: Jaki jest morał/przesłanie tej historii? Jakich sposobów użył autor, aby cię wciągnąć w historię?
Drugi sposób – to kreatywne omawianie książki „uczniowskiej” – „Wyrwij mnie!”. Jest to pomysł wykorzystywany r...
Aby przeczytać dalszą część artykułu, Zaloguj się
